Istorija Kovina

Rimski: contra-burgos Castra Constatia, Vizantijski: Konstantiola.

Srednjovekovno ime: K. ā. w. (Idrisi 1154), Kevi, Kovi, Keve

Ugarski kralj Sv. Stefan I. je među prvim županijama ustrojio Kovin (Keve vármegye) i to kao pograničnu županiju (marchio). Granica županije je bio Dunav. Upravni centar, županijska utvrda je izgrađena na temeljima i na ostacima nekadašnje rimske odnosno vizantijske utvrde. Utvrda se nalazila na platou gde se danas nalazi hotel. Prilikom sondažnih arheoloških istraživanja nađeni su ostaci iz XI-XII veka odnosno iz XIII-XIV veka. Strateški položaj svakako je dao značaj gradu, jer on štiti značajan rečni prelaz iz doline Morave. Nasuprot Kovina je bilo Braničevo, a kasnije (na drugoj lokaciji) Smederevo. Ugari su sredinom X veka zauzeli Kovin od Bugara, jer Konstantin Porfirogenet piše (oko 950. godine) da: ono što je iznad Istrosa (Dunava) je Turkia (Ugarska). Pošto se radilo o značajnom pograničnom prostoru tu je naseljeno celo jedno pleme Kabara (Hazara) kao granična vojska. Grad je ime dobio verovatno po imenu prvog župana (Györffy, III/305-313). Tu su naseljeni i drugi „naoružani narodi” – Bešeni, Sekelji, Varjaci-Rusi (Kölpények). Đerfi smatra da su u početku na prostor županije uz granicu naseljeni samo vojnici tj. nailazimo na vojnička naselja, a udvornička naselja su dublje u teritoriji.

Procvat Kovina možemo vezati za kraljeve Anžujce, naročito za vreme kralja Žigmunda (Sigismunda). Godine 1392. oslobodio je stanovnike grada – građane od plaćanja carine i desetine, 1397. godine dobio je status kraljevske komore soli, 1405. je dobio pravo održavanja i godišnjih vašara, sajmova. Nedeljni vašari su održavani utorkom. Da bi povećao prihode grada 1412. godine poklanja mu na korišćenje pustare Bavanište (Bálványos) i Skorenovac (Szkoranóc). U zamenu za dva metra (cca. 200 kg) voska koji se daje kraljevoj komori svake nove godine, 1428. godine građani su oslobođeni svih dažbina i davanja usluga, sa napomenom da prelaz preko Dunava dobro čuvaju, što znači da je grad morao vršiti određenu vojnu-graničnu službu. Kasnije, 1435. godine, bili su dužni i da održavaju tvrđavu.

Tvrđava i podgrađe su ne samo fizički bili odvojeni, nego i statusno (administrativno), jer Žigmund građanima Kovina svugde dozvoljava ribolov, osim u ribnjacima koji su u vlasništvu tvrđave tj. pripadaju tvrđavi.

Za vreme vladavine mađarskog kralja Vladislava I (I. Ulászló), u Kovinu su Nikola Iločki (Újlaki Miklós) i Janko Sibinjanin (Hunyadi János) kovali srebrni novac nazivan denar (dénár). Kovnica se verovatno radila u tvrđavi od 1440. do 1444. godine, kada je zbog rastuće inflacije Zemaljski sabor oduzeo pravo kovanja novca privatnim licima, i isto vratio u nadležnost kralja, odnosno kraljevskih komorskih kovnica novca. Novac je kovan za rastuće potrebe angažovanja plaćeničke vojske i za plaćanja građevinskih radova. Srebro je dobavljano iz Erdelja odakle su verovatno došli i radnici kovnice. Poslednji tipovi kovanica, zbog rastuće inflacije, sadržavaju veću količinu bakra od propisane.

  

                         Marsilijeva osnova Kovina

Tvrđava, a možda i grad, je 1478. godine utvrđena i obnovljena. Odlazak dela imućnijih stanovnika (Srba) koji su dobili dozvolu da se presele na otok Čepel kod Pešte, po svemu sudeći nije osiromašio grad i njene trgovačke potencijale, jer kralju Vladislavu II. (II. Úlászló, 1490.-1516.) grad je prihodovao godišnje 300 forinti (zlatnih), dok značajniji gradovi Požun (Bratislava), Estergom i Šopron nešto više, 400 forinti godišnje.

Po Marsiljijevoj skici grad se delio na tri dela (koncepcijski slični su Morović, ali i Smederevo). Kula za stanovanje je poslednja odbrana, oko nje su jarkovi ispunjeni vodom i naslanjaju se na rukavac Dunava, Dunavac. Oko nje je podgrađe koje je širokim jarkom odvojeno od civilnog grada. Mada je skica rađena posle odlaska Turaka, vrlo verovatno Turci nisu bitno promenili osnovnu, srednjovekovnu matricu grada. Uz grad je svakako bilo pristanište sa zgradama za skladištenje robe, soli itd…